عوارض اسهال خونی

اسهال خونی یا دیسانتری یک بیماری التهابی روده است که عمدتاً روده بزرگ را درگیر می‌کند و باعث اسهال شدید همراه با خون یا مخاط می‌شود. این بیماری اغلب با درد شکم، تب و احساس دفع ناقص نیز همراه است. اسهال خونی می‌تواند توسط انواع میکروب‌ها از جمله باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها ایجاد شود. شیوع این بیماری در مناطقی با بهداشت ضعیف بیشتر است و می‌تواند از طریق آب و غذای آلوده و تماس فرد به فرد منتقل شود. اسهال خونی می‌تواند منجر به کم آبی بدن، اختلالات الکترولیتی و در موارد شدیدتر به عوارض جدی مانند سوء تغذیه، عفونت خون و حتی مرگ شود. تشخیص این بیماری با معاینه بالینی و آزمایش مدفوع انجام می‌شود. درمان اسهال خونی شامل جایگزینی مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته، استفاده از آنتی‌بیوتیک در موارد عفونت باکتریایی و رعایت بهداشت فردی است.

عوارض اسهال خونی

اسهال خونی می‌تواند عوارض جدی برای سلامتی فرد ایجاد کند، به خصوص در کودکان، سالمندان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند. یکی از مهم‌ترین عوارض این بیماری، کم آبی بدن است که به دلیل از دست دادن مایعات و الکترولیت‌ها از طریق اسهال و استفراغ رخ می‌دهد. کم آبی شدید می‌تواند منجر به افت فشار خون، شوک و حتی مرگ شود. از دیگر عوارض اسهال خونی می‌توان به سوء تغذیه، اختلالات الکترولیتی، عفونت خون، مگاکولون سمی (اتساع شدید روده بزرگ) و سندرم همولیتیک اورمیک (اختلال خونی) اشاره کرد. در موارد نادر، اسهال خونی می‌تواند باعث آسیب به روده، آرتریت واکنشی (التهاب مفاصل) و مشکلات کلیوی شود. برای جلوگیری از بروز این عوارض، تشخیص و درمان به موقع اسهال خونی بسیار مهم است.

علائم اسهال خونی

علائم اسهال خونی می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و به عامل ایجاد کننده بیماری و وضعیت سلامتی فرد بستگی دارد. شایع‌ترین علامت این بیماری، اسهال آبکی یا شل همراه با خون یا مخاط است. رنگ خون می‌تواند قرمز روشن، تیره یا سیاه باشد. سایر علائم اسهال خونی شامل درد شکم، گرفتگی عضلات شکم، تب، تهوع، استفراغ، احساس دفع ناقص، بی‌اشتهایی، ضعف و خستگی می‌شود. در موارد شدید، ممکن است علائم کم آبی بدن مانند تشنگی شدید، خشکی دهان، کاهش ادرار، سرگیجه و سردرد نیز مشاهده شود. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، به خصوص در کودکان و سالمندان، مراجعه به پزشک ضروری است.

درمان اسهال خونی

درمان اسهال خونی به علت و شدت بیماری بستگی دارد. هدف اصلی درمان، جایگزینی مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته، کاهش علائم و جلوگیری از عوارض است. در بیشتر موارد، اسهال خونی با اقدامات حمایتی مانند استراحت، نوشیدن مایعات فراوان و رعایت رژیم غذایی مناسب بهبود می‌یابد. در موارد عفونت باکتریایی، ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک تجویز کند. در موارد شدید یا در صورت وجود عوارض، ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان و دریافت مایعات و الکترولیت‌ها از طریق وریدی باشد. همچنین در برخی موارد، ممکن است داروهایی برای کاهش درد، تب و التهاب تجویز شود. خوددرمانی برای اسهال خونی توصیه نمی‌شود و مراجعه به پزشک برای تشخیص و درمان صحیح ضروری است.

علت اسهال خونی

اسهال خونی می‌تواند توسط عوامل مختلفی از جمله باکتری‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها و برخی داروها ایجاد شود. شایع‌ترین باکتری‌های مولد اسهال خونی شیگلا، سالمونلا، کامپیلوباکتر و اشریشیا کلی هستند. از ویروس‌هایی که می‌توانند باعث اسهال خونی شوند می‌توان به روتاویروس و نورویروس اشاره کرد. انگل‌هایی مانند آمیب و ژیاردیا نیز می‌توانند باعث اسهال خونی شوند. مصرف برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها نیز می‌تواند باعث اختلال در فلور طبیعی روده و اسهال خونی شود. عوامل دیگری مانند بیماری‌های التهابی روده و بیماری سلیاک نیز می‌توانند باعث علائم مشابه اسهال خونی شوند.

درمان خانگی اسهال خونی

درمان خانگی اسهال خونی به معنی خوددرمانی نیست و در صورت مشاهده علائم اسهال خونی، مراجعه به پزشک ضروری است. با این حال، برخی اقدامات خانگی می‌توانند به کاهش علائم و جلوگیری از عوارض کمک کنند. مهم‌ترین اقدام خانگی برای اسهال خونی، جایگزینی مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته است. برای این منظور، می‌توانید از محلول‌های ORS (محلول جایگزین مایعات و الکترولیت‌ها) که در داروخانه‌ها موجود است استفاده کنید. همچنین نوشیدن مایعات فراوان مانند آب، آب میوه طبیعی و دوغ نیز مفید است. رعایت رژیم غذایی مناسب نیز در بهبود اسهال خونی موثر است. غذاهای ملایم و قابل هضم مانند سوپ، برنج، موز، سیب زمینی و نان سفید را در برنامه غذایی خود قرار دهید. از مصرف غذاهای چرب، تند، شیرین و نوشیدنی‌های کافئین‌دار خودداری کنید. استراحت کافی نیز به بدن شما در مقابله با بیماری کمک می‌کند.

تشخیص اسهال خونی

تشخیص اسهال خونی با توجه به علائم بالینی و آزمایش مدفوع انجام می‌شود. پزشک در ابتدا درباره علائم شما، سابقه بیماری و سفرهای اخیر شما سوال می‌کند. سپس معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و به صداهای روده و حساسیت شکم شما توجه می‌کند. برای تایید تشخیص اسهال خونی و شناسایی عامل بیماری، آزمایش مدفوع انجام می‌شود. در این آزمایش، نمونه مدفوع شما از نظر وجود خون، مخاط، گلبول‌های سفید و میکروب‌ها بررسی می‌شود. در برخی موارد، ممکن است آزمایش‌های خون و تصویربرداری مانند کولونوسکوپی نیز برای تشخیص علت اسهال خونی انجام شود.

راههای پیشگیری از اسهال خونی

رعایت بهداشت فردی و بهداشت مواد غذایی مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از اسهال خونی است. دست‌های خود را به طور مرتب با آب و صابون بشویید، به خصوص قبل از غذا خوردن و بعد از استفاده از توالت. از آب آشامیدنی مطمئن استفاده کنید و در صورت سفر به مناطقی با بهداشت ضعیف، از آب معدنی بسته‌بندی شده استفاده کنید. میوه‌ها و سبزیجات را قبل از مصرف به دقت بشویید. غذاها را به طور کامل بپزید و از مصرف غذاهای خام یا نیم‌پز خودداری کنید. از نوشیدن شیر غیرپاستوریزه و مصرف محصولات لبنی غیرپاستوریزه خودداری کنید. از تماس با افراد مبتلا به اسهال خونی خودداری کنید و در صورت ابتلا به این بیماری، بهداشت فردی را به دقت رعایت کنید تا از انتقال بیماری به دیگران جلوگیری شود. واکسیناسیون علیه برخی از عوامل ایجاد کننده اسهال خونی مانند روتاویروس نیز می‌تواند در پیشگیری از این بیماری موثر باشد.